Neobehaviorisme, Mcrae og Costa, FFM

Eg kom nett over noko interessant no som eg må blogga om! Behavioristane la berre vekt på det ytre, det veit vi, men det var visse behavioristar som stilte spørsmålstegn ved dette. Bandura la fram teorien om at det indre var vel så relevant. Han meinte miljø påverka åtferda, som dei fleste behavioristar, men og at åtferda påverka miljøet. Han kalla det for "reciprocal determinism", ikkje at eg kan oversette dette, men på godt norsk betyr det at miljøet og åtferda påverka kvarandre. Etter dette drog han det heile vidare med å dra inn individet sine psykologiske prosessar med i reknestykket. Åtferd-miljø-psykologiske prosessar. Bandura blir for mange sett på som far for "kognitiv åtferd". Etter litt googling på Bandura kom eg over forskjellige personar innan psykologi. Eg valde å ta ein kikk på McRae og Costa.

Desse to hadde laga ein femfaktormodell(FFM) som hadde ei oppgåve, å vurdere personlegheita, eller den normale personligheit. Via denne blei det uvikla ein test for å analysere vårt indre. Den er kalla NEO PI-R (Revised NEO Personality Inventory). FFM har ein sentral plass i personligheitspsykologien. Denne modellen er hierarkisk, det vil seie den har mange lag, undergrupper, men eg tek berre for meg dei fem store trekka, sidan undergruppene, falsettar, er utanfor mitt poeng. Dei fem store trekka, òg kalla domener er;

N: Nevrotisisme («Neuroticism»): Følelsesmessig ustabilitet med tilbøyelighet til angst, irritabilitet, depresjon og forlegenhet.
E: Ekstroversjon («Extraversion»): tilbøyelighet til å søke ytre spenning, sosial deltakelse og markere seg selv i handling.
O: Åpenhet for erfaringer («Openness for experience»): tilbøyelighet til fantasi, åpenhet for alternative muligheter, åpenhet for egne og andres følelser.
A: Medmenneskelighet («Agreeableness»): tillit til medmennesker, omtanke for andre, føyelighet og medgjørlighet.
C: Planmessighet («Conscientiousness»): tilbøyelighet til systematikk og orden, selvdisiplin og pålitelighet.
Kjelde; http://www.psykologtidsskriftet.no/index.php?seks_id=55595&a=Kapittel

Når eg så ser det i perspektiv, ser eg at domena kronologisk dannar begrepet "NEO", og eg klarer å sjå ein samanheng knytta til kvifor namnet Neobehavioristar er som det er. Denne rørsla vaks fram som eit svar på Bandura sine tankar, dette med at psykologiske prosessar var sentralt. Ser vi på kva N-E-O står for, ser vi at nevrositisme, ekstroversjon og åpenheit alle er begrep knytta til det kognitive! Har enno ikkje tilstrekkeleg dybde i stoffet til å vurdere om A og C er relevant til Neobehavioristane, men dei går og begge ut på indre kvalitetar skapt av interaksjon med miljøet. Ser ikkje vekk frå at dei kan vere like viktige. Så kjem spørsmålet. Kvifor kan ein ikkje kalla slikt for noko psykoanalytisk? Ein kunne vel i bunn og grunn gjort det, men ein må huske på FFM er eit verkty for å måle, vurdere personlegheita. Soleis har det eit behavioristisk trekk berre der- og at dei såg alt dette i samanheng med miljøet og åtferd. Difor blir det ein slik "middle path", kalla Neobehaviorisme.